Γυρτών ή Γυρτώνη

Αρχαία πόλη της Θεσσαλίας, η ακριβής θέση της οποίας δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Σύμφωνα με μαρτυρία του Στράβωνα βρισκόταν στη δεξιά όχθη του Πηνειού, ενώ ο Λίβιος την τοποθετούσε μεταξύ της Φάλαννας και της Ελάτειας. Το θέμα απασχόλησε τους νεότερους ερευνητές, οι οποίοι διατύπωσαν διάφορες γνώμες για την τοποθεσία της, ορίζοντάς την στην αριστερή όχθη του Πηνειού, στην Τατάρ Μαγούλα, δύο ώρες έξω από τη Λάρισα ή στα βόρεια της Μπάκραινας, στη δεξιά όχθη του Πηνειού ή ακόμη κοντά στο Μακρυχώρι. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος και ο Ευστάθιος αναφέρουν ως ιδρυτή της πόλης τον Γυρτώνα, αδερφό του Ιξίονα και του Φλεγύα, ενώ οι σχολιαστές κάνουν λόγο για τη Γ., κόρη του Φλεγύα. Στα ομηρικά έπη υπάρχουν μαρτυρίες ότι Λαπίθες από τη Γ. πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, όπως ο Πολυποίθης, εγγονός του Ιξίονα και ο Κόρωνος, γιος του Καινέα. Στις επιγραφές αναφέρεται ότι η πόλη ήταν θεσσαλική, τροφός πολλών και ικανών στρατηγών. Ο Λίβιος γράφει ότι περίπου το 191 και το 171 π.Χ. η Γ. απειλήθηκε από επιδρομές, αλλά δεν μπόρεσε να καταληφθεί ούτε από τον Αντίοχο ούτε από τον Περσέα. Ο αρχαιολόγος και φιλόλογος Α. Αρβανιτόπουλος ερευνώντας αυτά τα μέρη ανακάλυψε πάνω από το χωριό Μπάκραινα μία μικρή οχυρωμένη πόλη, χτισμένη αμφιθεατρικά, τα τείχη της οποίας ανάγονται στον 6o αι. π.Χ. Στην ακρόπολη, όπου τα τείχη είναι ογκωδέστερα, βρέθηκε αρχαίο τετράγωνο οικοδόμημα και τμήματα από μαρμάρινες στήλες, ενώ όλα τα αρχαία αντικείμενα είχαν μαζευτεί μέσα στην πόλη, αφού έπεσαν από ψηλά λόγω της κλίσης του εδάφους. Ο ίδιος καθορίζει στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας τη θέση της πόλης σε αυτή την περιοχή.